Kötülük edene de iyilik yapanlar

Kınalızâde Hasan Çelebi Osmanlı fıkıh ve kelâm âlimlerinin büyüklerindendir. Ahlâk-ı alâî ahlâk kitabının sahibi olan Ali bin Emrullah hazretlerinin oğludur. 953 (m. 1546)’da Bursa’da doğdu. 1012 (m. 1604)’de Mısır’da Reşîd kasabasında vefât etti. Bu mübarek zat, bir dersinde, babasının kitabından naklederek buyurdu ki:

İyi huylu olmak için ve iyi ahlâkını muhafaza edebilmek için, sâlih kimselerle, iyi huylularla arkadaşlık etmelidir. İnsanın ahlâkı, arkadaşının huyu gibi olur. Ahlâk, hastalık gibi sârîdir. Kötü huylu ile arkadaşlık etmemelidir. Hadis-i şerifte, (İnsanın dîni, arkadaşının dîni gibi olur) buyuruldu.

İnsan, dünyada bâki değildir. Dünya zevklerine daldıkça, dertler, üzüntüler, güçlükler artar. Şu hadis-i şerifleri hiç unutmamalıdır:

1- (İbâdetleri az olan bir kul, iyi huyu ile, kıyâmette yüksek derecelere kavuşur.)

2- (İbâdetlerin en kolayı ve çok faydalısı, az konuşmak ve iyi huylu olmaktır.)

3- (Bir kulun ibâdetleri çok olsa da, kötü huyu, onu Cehennemin dibine götürür. Bâzen küfre götürür.)

4- Birinin gündüzleri oruç tuttuğu, geceleri namaz kıldığı, fakat kötü huylu olduğu, dili ile komşularına, arkadaşlarına eziyet ettiği söylendikte, Resûlullah cevabında, (Böyle olmak iyi değildir. Gideceği yer, Cehennem ateşidir) buyurdu.

5- (Güzel ahlâkı tamamlamak, yerleştirmek için gönderildim.) Semavî dinlerin hepsinde iyi huylar vardı. Bu din, bunları tamamlamak için gönderildi. Bu din varken, iyi huy bildirecek başka kaynağa, başka kimseye lüzum yoktur. Bunun için, Muhammed aleyhisselâmdan sonra, Peygamber gelmeyecektir.

6- (İyi huylu olan, dünya ve âhiret saadetlerine kavuşur.) Çünkü iyi huylu kimse, Allahü teâlâya ve kullara karşı olan hakları, vazîfeleri îfâ eder.

7- (Sûreti ve huyu güzel olanı Cehennem ateşi yakmaz.)

8- (Kendinden uzaklaşanlara yaklaşmak, zulmedenleri affetmek, kendini mahrum edenlere ihsân etmek, güzel huylu olmaktır). İyi huylu kimse, kendisine darılana iyilik yapar. İhsânda bulunur. Malına, haysiyetine, bedenine zarar vereni affeder.

9- (Kızdığı zaman, yumuşak davrananın kalbini Allahü teâlâ emniyet ve îman ile doldurur.) Korkusuz ve emîn olur. Kötülük edene iyilik yapmak, iyi huyların en üstünüdür. Kâmil insan olmanın alâmetidir. Düşmanları dost yapar.