Doğru söylemekten daha güzel bir şey yoktur

Muhammed bin İbrâhîm Zucâcî hazretleri evliyânın büyüklerindendir. Aslen Nişâbûrlu olup, Mekke’de ikâmet etti. Cüneyd-i Bağdadî, Ebû Osman, Süfyân-ı Sevrî ve İbrâhîm Havvâs gibi âlimlerin sohbetinde bulunmuş, onlardan ders almıştır. Mekke’de iken 40 sene Mescid-i haramdan ayrılmadı. 60 defa hac etti. 348 (m. 959) senesinde Mekke’de vefât etti.

Kendisi anlatır: “Babamın vefâtından sonra, bana elli dinar miras kaldı. Hacca gitmek maksadıyla yola çıktım. Yolda bir şahıs yanıma yaklaşarak kaç paran var diye sordu. Kalbimden 'Doğru söylemekten daha güzel bir şey yoktur' diye geçirdim ve o şahsa 'Elli dinarım var' dedim. Parayı benden isteyip kesedekileri saydı. Dediğim kadar çıkınca, 'Al sende kalsın, doğru sözlülüğün beni sevindirdi' dedi. Sonra merkebinden inerek beni bindirdi ve bana, 'Ben de senin arkandan yetişirim' dedi... Ertesi yıl bana Mekke’de yetişti. Vefât edinceye kadar hep benim yanımda kaldı..."

Şöyle anlatılır: Hac zamanında yabancı birisi onun yanına gelerek, “Haccımı yaptım. Beratımı ver. Senin arkadaşların, berâtımı almam için sana gönderdiler. Zucâcî hazretleri, o kimsenin gönlünün temiz ve saf olduğunu gördü. Ona şaka yaptıklarını anladı. Kâbe’nin kapısı ile Hacer-ül-esved arasındaki Mültezim’e işâret ederek: “Git oraya ve (Ya Rabbi! Bana berâtımı ver) de!” dedi... Bir süre sonra, o yabancı, elinde bir kâğıt ile geri döndü. Kâğıdın üzerinde yeşil hat (yazı) ile şöyle yazılı idi: “Bismillahirrahmânirrahîm. Bu falan oğlu falanın Cehennemden berât kâğıdıdır.”

Zucâcî hazretleri buyurdu ki: “İnsanlar câhiliye devrinde akıl ve tabiatlarına güzel olan şeylere tabi olurlardı. Peygamber efendimiz (sallallaü aleyhi ve sellem) ise, onları İslâmiyetin beğendiği akıl sahibi kimselere döndürdü. Haram olan işleri bıraktılar.”

“Kalbdeki hamiyet, ihlâsı düzeltmek, yasak olan işlerden uzaklaşmaktır. İnsanın nefsindeki hamiyet ise, benlik davasını terk etmektir. Allahü teâlâ rahmetini, dinin emrettiği işleri yapanlara ayırmıştır.”

“Bir kimse, kendinde olmadığı bir şeyden konuşursa, konuşması ile dinleyenleri fitneye sürükler.”

“Farz namazlarında tekbir alırken renginiz değişiyor?” diye sorduklarında “Çünkü farz namazlara sıdk ve doğrulukla başlamamaktan korkuyorum. Kim namaza durup, Allahü ekber diye tekbir getirirse, fakat o sırada kalbinde Allahü teâlâdan başka bir ilah düşüncesi bulunursa veya hayatı boyunca ondan başka birinin büyüklüğünü ve yüceliğini kabul etse, kendi aklı ile kendini yalanlamış olur” buyurdu.