DOĞU AFRİKA FATİHİ ÖZDEMİR PAŞA

Özdemir Bey, Mısır’daki Memlûk Türk beylerindendi. Yavuz tarafından Mısır’ın Osmanlı idaresine geçmesiyle o da Osmanlı ordusuna katıldı ve vali Süleyman Paşa’nın hizmetinde Sancak Beyi (Tümgeneral) rütbesine yükseldi. Bu vazifedeyken, 1541 senesinde emrindeki kuvvetlerle güneye ilerleyerek önce Sudan, sonra Habeşistan, Eritre, Somali topraklarını fethetti. Bu ülkelerin kralları Osmanlı tâbiyetini tanıdılar. Buraların ahalisi putperest idi. İslamiyeti bu insanlara ilk tanıtan Özdemir Paşa oldu. Kısa bir zaman içinde, bazı hristiyan Habeş kabileleri dışında bu memleketlerin ahalisi tamamen Müslüman oldu.Özdemir Paşa’nın bu başarıları padişaha kadar ulaştı. Kanuni Sultan Süleyman Han, onu İstanbul’a davet ederek görüşmek istedi. Sevimli, zeki, konuşkan ve yüksek bir terbiye ve edeb sahibi olan Özdemir Paşa’yı çok sevdi ve ona Beylerbeyi (Orgeneral) rütbesini verdi. Bir süre İstanbul’da kalan Paşa, bu zaman zarfında padişah ile bir çok defa, hem de bir dost muamelesi görerek sohbet etti. Kanuni’ye, Afrika’nın stratejik önemini, buralarda Portekiz donanmasının görülmeye başladığını, eğer Osmanlı devleti olmazsa, hristiyanlığın yayılabile ceğini padişaha anlattı. Kanuni de onu “Habeşistan Beylerbeyi” tayin ederek tekrar Afrika’ya gönderdi. Böylece Afrika’da yeni bir Osmanlı eyaleti kuruluyordu.

Özdemir Paşa Afrika’ya dönünce, eyaletinin merkezini Eritre’deki Musavva limanına kurdu. Paşa sarayı ile camiini yaptırdı. Türbesi de bu caminin avlusundadır ve bugün de hâlâ mevcuttur. Daha sonra fetihlerine devam ederek, bugünkü Uganda’yı ele geçirdikten sonra Kenya ve Tanzanya sahilleri boyunca güneye doğru ilerledi ve buralarda da İslamiyeti yaydı. Ayrıca Portekiz hücumlarından korumak için de bir çok kaleler inşa etti. Bunlardan, Somali’nin doğu ucunda, Hind Okyanusuna hakim bir tepede kurulu Zeyla kalesi, ihtişamlı görünüşü ile görenleri hayrette bırakırdı. Özdemir Paşa vefat edince, Musavva şehrinde yaptırdığı caminin avlusuna defnedildi ve üzerine türbe yapıldı. Yerine oğlu Osman Paşa, Kanuni tarafından Habeşistan Beylerbeyi tayin edildi. O da babasının izini takip etti ve güneydeki Mozambik’e kadar Doğu Afrika sahillerine Portekizlileri sokmadı. Bu topraklar tam 250 sene Osmanlı idaresinde kaldıktan sonra, 1800 ’lerin başından itibaren İngilizlerin eline geçti. Özdemir Paşa’nın Eritre’deki merkezi olan Musavva şehri ise, 1890 yılında hâlâ bir Osmanlı beldesiydi.