Ahmedü Bamba hazretleri

Ahmedü Bamba, Batı Afrikalı bir âlimdir. O, henüz 9 yaşındayken, bölge Fransızlar tarafından işgâl edildi. Babası da âilesini alarak Rip’te Porokhane köyüne yerleşti. Bu sırada Fransızlara karşı cihâd hareketini başlatmış bulunan Maba Diakhu burada idi. Beraberce Fransızlara karşı mücadele ettiler. Ahmedü Bamba bir yandan da ilimde yükseldi. Saint Louis’e giderek Kâdiriyyenin halîfesi El-Hâc Kamara’ya bağlandı. Sonra bu hocasının işaretiyle meşhûr Kâdirî şeyhi Sidya’nın sohbetlerine kavuşmak üzere Moritanya’ya gitti... Şeyh Sidya’dan tasavvuf, akâid, Mâlikî fıkhı ve Sahîh-i Buhârî okudu...

Ahmedü Bamba Senegal’e döndüğünde, Fransızlarla savaş kızışmıştı. Ancak Ahmedü Bamba hocasının tavsiyesi ile harbe girmek yerine talebe yetiştirmeye kararlı idi. Bu sebeple büyük merkezlerden uzak kalmaya dikkat ederek, Darau-Marnane adıyla bir köy kurdu. Etrafında toplanan talebe halkasının burada da artması sömürge yönetimini iyice rahatsız etti. Müridlerini dağıtması için kendisine baskı yapılmaya başlandı. Bu istekleri reddetmesi üzerine 1895’te tutuklanarak Saint Louis’e götürüldü. Oradan Gabon’a sürüldü...

İKİ TEHLİKEYE DİKKAT ÇEKTİ
Mayombe Adasında uzun yıllar Hristiyanlaştırılmış halk arasında sürgün yaşayan Ahmedü Bamba, bu sırada pekçok eser kaleme aldı. 1902’de serbest bırakıldı ise de ertesi yıl yeniden tutuklandı. Bu defâ Moritanya’ya sürüldü. Fransız otoriteleri Ahmedü Bamba’nın, siyâsî olaylarla ilgisi bulunmadığına inandılar ve bu sebeple Birinci Dünyâ Savaşı öncesinde kendisini serbest bıraktıkları gibi, din işleriyle ilgili şûrâ meclisinin üyeliğine tâyin ettiler. Ayrıca kendisini Legion d’Honneor nişânıyla taltif ettiler ise de, Ahmedü Bamba bunu kabûl etmedi. Ahmedü Bamba hazretleri hayatının son döneminde pekçok köyde ve şehir merkezlerinde dergâh ve zâviyeler kurarak ilim yayma işiyle meşgûl oldu.
19 Temmuz 1927’de vefât eden Ahmedü Bamba hazretleri Tûbâ köyünde defnedildi. Vefatı sırasında talebelerine şu vasiyeti yaptı: “Mezhepsizlik ve Vehhâbîlik gibi Ehl-i sünnet olmıyan yolların ortaya çıktığı bu devirde, her işinizde Ehl-i sünnet istikâmetinden ayrılmayın!..”