Hâris el-Muhâsibî

Hâris el-Muhâsibî hazretleri, evliyânın büyüklerindendir. Nefsini çok hesâba çekmesi sebebiyle “Muhâsibî” denilmiştir. 857 (H.243)’de Bağdât’ta vefât etti. Bu mübarek zatın da hikmetli sözleri çoktur. Buyurdu ki:

MUHÂSEBE EHLİNİN HASLETLERİ...
“Nefsini hesâba çeken muhâsebe ehlinin belli hasletleri vardır. Bunları tecrübe ve tatbik edince, Allahü teâlânın ihsânıyla şerefli makamlara ulaşmışlardır. Her şey güçlü bir azimle ve nefsânî arzuları tamâmen terk etmekle elde edilir. Çünkü azmi sağlam olanların nefsin hevâ ve hevesine karşı durmaları basitleşir. O halde kuvvetli bir azimle şu hususlara uy:
1) Doğru ve yalan yere yemin etme. 2) Yalan söylemekten sakın. 3) Zulüm bile yapmış olsa hiçbir kimseye lânet etme. 4) Vefâkâr olmak imkânı bulduğun müddetçe ahdinden dönme. 5) Ne sözle ne de hareketle hiç kimseye bedduâ etme. Yaptığın iyilik için mükâfât, karşılık bekleme. Allahü teâlânın rızâsı için tahammüllü ol. 6) Kâfir olsun, müşrik veya münâfık olsun, hiçbir kimsenin aleyhinde şâhidlik yapma. Halka karşı merhametli ol. Allahü teâlânın gazabından uzak kalmak için en uygun yol budur. 7) Ne içinden ne de dışından aslâ günah işlemeye yönelme, âzâlarının tamâmını günahtan uzak tut. 8) Hiç kimseyi incitme. İster az ister çok olsun veya ihtiyacın olsun yâhud da olmasın hiçbir halde kendi yükünü kimseye yükleme. 9) İnsanlardan hiçbir şey bekleme ve sâhib oldukları hiçbir şeye göz dikme. 10) Dünyâ ve âhirette makam ve izzet yüksekliği, Allahü teâlânın dilemesine, vermesine bağlıdır. Bu bakımdan kendini karşılaştığın hiçbir insandan daha üstün görme...”

“AKLINIZI BAŞINIZA ALINIZ!..”
Yine buyurdu ki: “Kıymetli kardeşim! Kötü âlimler insanlar için çok tehlikelidir. Onlar dünyâya düşkündürler. Dünyâyı âhirete tercih ederler. Sonra şunu iyi bil. Dünyâyı âhirete tercih edenler, râhat ve huzur içerisinde de değildirler. Onların neşe ve sevinçlerine, keder ve sıkıntılar karışmıştır. Bunların sonu felâkettir. Aslında böyle kimselerin dünyâsı da âhireti de harâbdır. İki dünyâları da perişândır. Kıymetli kardeşim! Kendinize geliniz. Aklınızı başınıza alınız. Allahü teâlâdan korkunuz. Şeytan sizi aldatmasın. Şeytan ve onun yardımcıları, Allahü teâlânın huzûrunda perişan olacaklardır.”
Hâris el-Muhâsibî hazretleri, vefat etmeden bir müddet önce buyurdu ki:
“Kim cennetliklerden olmayı isterse, sâlih kimselerle berâber olsun.”