Abdürreşîd Velvâlicî

Cuma namâzı onaltı rekattir. Bunun iki rekatini kılmak her erkeğe farz-ı ayndır. İnanmayan, ehemmiyyet vermeyen kâfir olur. Öğle namâzından dahâ kuvvetli farzdır.

Her şehirde, birkaç câmide Cuma namâzı kılınabilir. Fakat, Hanefi mezhebinin bazı âlimleri ve üç mezhebin de çoğunluğu, bir câmiden fazla Cuma kılınmaz dedi. Şehir olduğu şüpheli olan yerde de, Cumanın kabûl olması şüpheli olacağından, Cuma namâzının son sünneti ile vaktin sünneti arasında (Âhır zuhur), yani (Son öğle) namâzı kılmaya niyet ederek, ayrıca dört rekat kılmalıdır. Bu dört rekati kılarken, niyete (Üzerime farz olan) diye eklemelidir. Fakat, (Edâsı, yani kılması farz olan) dememelidir. Çünkü, öğle namâzı, öğle vakti farz olursa da, hemen kılmak farz olmaz. İkindiye, dört rekat kılacak zamân kalınca edâsı farz olur. Edâsı dahâ önce farz olmaz. Cuma namâzı kabûl olmadı ise, bu dört rekat, (Edâsı farz olan) deyince Cuma günü öğle farzı olmaz. Bir gün önceki öğle farzı olur. Onu da, Perşembe günü kılmış olduğundan, nâfile olur. (Üzerime farz olan âhır zuhur) deyince, Cuma gününün öğle farzı yerine geçer. Fakat, Cuma nemâzı kabûl olmuş ise, öğle farzı da kılınmış olacağından, bu dört rekat nâfile olur. Çünkü, farz niyeti ile sünnet kılınır. Kazâ namâzı var ise, bunu kılmış olmaz...

Cuma namâzı kabûl olunca, öğle namâzı sâkıt olur denirse, Perşembe günkü öğleye niyet edilmiş olur ve yine nâfile namâz olur. Evvelce kılamadığı öğle namâzı varsa, bunu kazâ etmiş olmaz. (Üzerime son farz olan kılmadığım öğle namâzını kılmaya) niyet edilirse, Cuma kabûl olmuş ise, bu namâz, kazâ namâzı yerine geçer ki, böyle niyet uygundur. Kazâsı olmayan, âhır zuhurun dört rekatinde de zamm-ı sûre okumalıdır. Cuma namâzı kabûl olmayıp, öğlenin farzı yerine geçerse, farzda sûre okumak zarar vermez. Kazâya kalmış öğle namâzı olan kimse, sûre okumaz. Çünkü, Cuma kabûl olmazsa, öğlenin farzı yerine geçer. Kabûl olmuş ise, kazâ yerine geçer.

Mekke-i mükerremenin Minâ köyünde, hac zamânı Cuma kılınır. Çünkü, o zamân, şehir hâlini alır ve vâli veyâ Mekke emiri de bulunur. Hâcılara kolaylık olmak için Minâ'da, bayram namâzı affedilmiştir.