Ahmed Çârpûrtî
Âyet-i kerimeler ve hadis-i şerifler imanın kalbde olduğunu, yâni imanın kalb ile tasdik demek olduğunu göstermektedir. (Îman edenler ve sâlih, iyi amel işleyenler) meâlindeki âyet-i kerime ve (Mümin olarak sâlih amel işleyenler) meâlindeki âyet-i kerime, iman ile amelin başka başka olduklarını göstermektedir. Eğer amel, imanın parçası olsa idi, âyet-i kerimede ayrıca bildirilmezdi. Bir şey başka şeye atfedilince, ikisinin başka başka oldukları anlaşılır.
(Hucurât) sûresi dokuzuncu âyetinde meâlen buyuruldu ki: (Müminlerden iki fırka birbiri ile döğüşürlerse, aralarını bulunuz!) Allahü teâlâ, bu âyet-i kerimede, birbiri ile harp etmek gibi, günah işleyenlere mümin demektedir. Bundan sonraki (Müminler, elbette kardeştir. Kardeşlerinizin arasını bulunuz) meâlindeki âyet-i kerime, bunların mümin olduklarını bildirmektedir. (Nisâ) sûresi kırkyedinci ve yüzonbeşinci âyet-i kerimelerinde meâlen, (Allahü teâlâ, şirki elbette affetmez. Dilediği kimselerin, şirkten yâni imansızlıktan başka günahlarını affeder) buyuruluyor. Bir hadis-i şerifte, (Cebrâil aleyhisselâm bana geldi. Şöyle müjdeledi ki: Allahü teâlâya hiçbir şeyi şirk etmeden, yâni kâfir olmadan ölen bir kimse, zinâ etmiş ise de, hırsızlık etmiş ise de, sonunda gideceği yer Cennettir) buyuruldu. Yukarıdaki âyet-i kerimeler ve hadis-i şerifler, iman ile amelin başka başka olduklarını göstermektedir. İmrân sûresindeki doksanyedinci âyetten anlaşılan mânayı, Hazret-i Ömer'in (radıyallahü anh) şu sözü de kuvvetlendirmektedir: (İsterim ki, dışarıya memurlar, müfettişler göndereyim. Malı olup da, hac etmeyenleri bulup, cizye verdireyim. Çünkü onlar, Müslüman değildirler) diyorlar. Hâlbuki, âyet-i kerimedeki ve Hazret-i Ömer'in (radıyallahü anh) sözündeki küfür kelimesi, haccı inkâr etmek demektir. Son âyette, iman ile fısk birbirine karşı tutulmuş ise de, imanın fısk ile zıt olduğu anlaşılmaz. Çünkü, güzellik ve çirkinlik bakımından birbirinden ayrılan nice şeyler vardır ki, bir yerde toplanabilirler. Yine bu sûrenin, (Îman ettikten sonra, fısk, ne fena isimdir) meâlindeki âyet-i kerimesi, iman ile fıskın yerlerini çok açık bildirmiştir. Fıskın müminlere yakışmaz bir sıfat olduğunu anlatmıştır. Fâsıkın imanlı olduğunu anlatmıştır. Fâsıkın imanı olduğu buradan da anlaşılmaktadır...