Akıllı Insan, Kendi Ayıplarını Görendir
"Akıl, insanın doğru ile yanlışı birbirinden ayırabilmesini temin eder."
"Akıldan daha kıymetli bir sermâye yoktur. Kişinin dininin kemâli (olgunluğu), aklının kemâline göredir."
"Kişinin güzel ahlâkı sevmesi, kötü ahlâkı terk etmesi, aklının bulunduğunun alâmetidir."
"Allahü teâlânın, insanlara ihsân ettiği nimetlerin en büyüklerinden birisi akıl nimetidir."
"İbn-i Mübârek'e, insana verilen şeylerin en üstünü hangisidir, diye soruldu, İbn-i Mübârek hazretleri 'Kâmil akıl' cevâbını verdi. Sonra hangisidir, diye soruldu 'Güzel edeb' dedi. Sonra hangisidir, diye sorulunca, 'Susmaktır' cevâbını verdi."
"Akıllı kimsenin, dünyevi bir menfâati kaçırdığı için bunu kendine gam yapması uygun değildir. Çünkü, üzülmekle ele bir şey geçmez. Aynı zamanda, fazla üzüntü akla zarar verir."
"Akıllı kimse, hastalık ve tehlike gibi bir musibet gelmeden önce tedbirini alandır."
"Akıllı kimse, konuşması istenmeden konuşmaya başlamaz. Bir zarûret olmadan, cevapta acele etmez."
"Akıllı olan, hiç kimseyi küçük görmez. Çünkü sultânı hor gören, dünyâda rahatını bozar. Sultân olmadan emniyet ve güven olmaz. Sâlih kimseleri hor gören, dini husûsunda zarara uğrar. Çünkü böyle kimseler, insana Allahü teâlâyı ve âhıreti hatırlatır. Dostlarını ve arkadaşlarını küçümseyen, vekar ve asâletini kaybeder. Diğer insanları beğenmeyip, onları aşağılayan, onların kötülüğünden emin olmaz."
"Akıllı insan, önce kendi ayıplarını görür. Kendi ayıbını görmeyen kimse, başkasının güzelliklerini göremez. Kişinin ayıbını görememesi, kötülük olarak ona yeter. Çünkü ayıbını göremeyen kimse, bu ayıbından kurtulamaz."
"Bir işe yeni başlayan bir kimse için, tecrübe ne kadar faydalıdır!"
"Bir işe başlamadan önce, tedbirini de almak aklın icâbıdır."
"Akıllı kimsenin sözü mutedil ve düzgündür. Câhilin sözü ise, tenakuz (çelişki) ve birbirine zıt şeylerle doludur."
"Aklın âfeti; ucub, yani kendini beğenmektir."
"Akıllı kimseye, ahlâkı güzel, susması uzun olması yaraşır. Çünkü, bunlar, Peygamberlerin (aleyhimüsselam) ahlâkındandır. Fazla konuşup, kötü ahlâklı olmak, eşkıyanın (kötü kimselerin) huylarındandır."