Resûlullah efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem); "Hayâ imandan bir şubedir" buyurdu. Bu hadis-i şerifin şerhi şöyledir: Hayâ; nefsin, kötülüklerden nefret edip uzak durması, onları terk etmesidir. Resûlullah efendimizin hayâyı imânın şubelerinden saymasının sebebi, kötülüklerin neler olduğunu nefse ihtar edip, onları terk etmeye davet eden doğru hayânın, ancak imân sahiplerinde bulunmasındandır.

Resûlullah efendimiz hadis-i şeriflerinde, yukarıda izâh edilen mânâdaki makbul hayâya işâret buyurdular. Çünkü insanlara hayâ ile muâmele eden mümin, Allahü teâlâya karşı da hayâ sahibi olur. O'nun yasaklarından sakınıp, emirlerini yapar. Hattâ Allahü teâlânın emirlerini yerine getirip, yasaklarından sakınmakta en büyük gayreti sarf eder. Hâlbuki Allahü teâlâya imân etmekle şereflenmemiş olan kimse, Allahü teâlânın yapmayın buyurup yasakladığı şeyleri yapar, O'nun emirlerine karşı gelir. Böylece, ilk önce hayâ edilmesi icap eden Allahü teâlâdan hayâ etmemiş, O'nun emirlerine karşı gelmekten utanmamış olur. Rabbinden hayâ etmeyen kimsenin de hayâdan çok uzak olduğu açıktır. Resûlullah efendimiz buyurdu ki:

"Kimde şu dört haslet bulunursa, münâfık olur. Kimde bunlardan biri varsa, onu terk edinceye kadar onda nifaktan bir şey bulunmuş olur. (Bu dört şey) kendisine bir şey emânet edildiği zaman hıyânet etmek, konuşunca yalan söylemek, vadinden dönmek, husûmet zamanında haktan ayrılmaktır."

Nifak da iki çeşittir. Birisinde; nifak sahibi, dine inandığı; görüntüsünü verir. Fakat içindeki küfrünü gizler. Resûlullah efendimiz zamanındaki münâfıkların nifakları bu cinstendir. Nifakın ikinci çeşidinde ise; bir kimsenin, herkesin yanında dinin emirlerini devam üzere yaptığı hâlde, yanında kimsenin bulunmadığı zamanda dinin emirlerini terk etmesidir. Bu ikinci kısım nifak, küfür olmayan nifaktır. Dışı içine uymayan manâsınadır. Ancak böyle bir nifak da haramdır. Hadis-i şerifte bildirilen nifak, ikinci kısım nifaktır.