Câhilin Görmesi Gözle Akıllının Ise Kalpledir
-Müslüman görünüşünde olan bir Hristiyan, bu ikisinin arasındaki farkı sorunca, Ahmed bin Âşir, "İkisinin arasındaki fark, senin belinden zünnârın düşmesidir" deyince, o sırada, Hristiyan fakat kendisine Müslüman görünüşü veren şahsın belinden zünnâr yere düşüp, Allahü teâlâ onun ne olduğunu ortaya çıkardı. Bu durum karşısında hayrette kalan Hıristiyan şahıs Müslüman oldu.
Bu mübarek zat, sohbetlerinde buyurdu ki:
Sabır, bütün iyi vasıfların (özelliklerin) en üstünü ve önde gelenidir. Bunun için Resûlullah Efendimiz (sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem) bir hadis-i şerifte; "Sabır, müminin en samimi dostu, hilim onun yardımcısı, akıl delili (yol göstericisi), amel kumandanı, rıfk (yumuşaklık) onun babası, hayır onun kardeşidir" buyurdu.
Fazilet yönünden elbette ki ilim ve akıl üstündür. Fakat bu ve buna benzer bütün işlerde sebat, ancak sabırla olur. Sabır, sebat, dayanmak demektir. Bir kimsede iyi bir haslet (özellik) olsa, fakat o işinde sabırlı değilse, haslet sahibi olmayan kimse gibidir. Sabır, bütün iyi vasıflar için bir koruyucudur. Kumandanın, ordusunu derli toplu düzenli tutması gibidir. Demirin mıknatısa bağlanmak istediği (mıknatısın demiri çekmesi) gibi, zafer de sabıra bağlıdır. Sabır zaferdir.
Cehâlet, kötü vasıflardan biri olup, kötü ahlâktandır. Câhil, iyiyi kötüden, kötüyü iyiden ayırt edemez. Görüşlerinin neticesi dalâlet, sapıklık ve felâkettir. Bilgisiz kişi, zillete düşmeğe mahkûmdur, İslâm âlimleri dediler ki:
"Cehâlet bir binektir ki, ona binen zillete düşer. Kim bilgisizle arkadaşlık yaparsa, sapıtır yoldan çıkar."
"İnsana verilen en güzel nimet, akıldır. Kötülüklerin en kötüsü cehâlet, bilgisizliktir."
"Câhil, ömrüne güvenir. Akıllı ise, hesapla kitapla yaptığı işlerine göre hareket eder."
"Câhilin görmesi gözle, akıllı kişinin ise kalbiyledir."
Âlimler, câhilin altı vasfı olduğunu ve bunlarla tanınacaklarını söylediler. Bu altı vasıf şunlardır: Her şeyde hemen öfkelenirler. Faydası olmayan şeylerden konuşurlar. Yersiz sadaka verirler. Sırrı korumayıp ifşa eder ve yayarlar. Dostunu ve düşmanını birbirinden ayıramazlar. Herkese güvenirler.