İlimler ikiye ayrılır. Farz-ı ayn olan ilimler: Peygamber efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) bir hadis-i şerifte bu ilimlere şöyle işâret buyurmuşlardır: "İlim öğrenmek, her Müslümana farzdır." Allahü teâlânın zâtı ve sıfatları, ibâdetler, helâl ve haram olan şeyler, mekruhlar ve sünnetler, müstehablar ve mübahlar, her Müslümana öğrenmesi farz olan ilimlerdir. Bir çocuk âkil ve bâliğ olduğunda, bir gayrimüslim Müslüman olduğundan bunları hemen öğrenmelidir.

Farz-ı kifâye olan ilimler: Bunlar her Müslümana değil, erbabına farz olan ilimlerdir. Esas itibâriyle dini ilimler ve dini olmayan ilimler diye ikiye ayrılır. Dini ilimler, yalnız Peygamberlerden öğrenilen ilimlerdir. Dini ilimler; usûl, fürû', mukaddimât ve mütemmimât olmak üzere dörde ayrılır. Usûl; Edille-i Şer'iyye (Dört dini delil, kaynak), Fürû' ise, bu asıllardan çıkarılan ilimlerdir. Bu, iki kısımdır. Birisi, dünya işlerinin tanzimi ile alâkalı ilimlerdir. Fıkıh ilmi bunları anlatır. Bu ilimle uğraşanlara "Fakih" denir. Diğeri, âhıret işlerinin tanzimi ile alâkalı ilimlerdir. Bunlarda kalbin, iyi ahlâk, kötü ahlâk ve Allahü teâlâ katında sevilen ve sevilmeyen hâllerini bildiren ilimlerdir. Mukaddimât ise, ilimleri elde etmeye yarayan âlet kabilindendir. Lügat ve nahiv ilmi gibi ilimlerdir. Bunlar, Kur'ân-ı kerimi ve sünnet-i seniyyeyi bilmeye vesiledir. Mütemmimât da bu saydığımız üç kısmı tamamlayan ilimlerdir.

Mütemmimât da üçe ayrılır, ilki, Kur'ân-ı kerimin okuma şeklini, harflerin okunuş ve çıkış yerlerini bildiren ilimdir, ikincisi, Kur'ân-ı kerimin mânâsını anlamakla alâkalı ilimlerdir, tefsir gibi. Üçüncüsü, Kur'ân-ı kerimin ahkâmıyla alâkalı ilimlerdir. Nâsih, mensûh, hâss, nass, zâhir gibi husûslar ve bunların bazıları ile amel edip, bazıları ile amel etmemek keyfiyyeti beyânında olan ilimlerdir. Bunları anlatan ilme Usûl-i fıkıh denir. Bunların hepsi övülmüş olan ilimlerdir.