“ebü’l-abbâs” İbn-i Atâ
İbn-i Atâ için, Ebû Said Harrâz şöyle buyurmuştur: "Tasavvuf, güzel ahlâktır. Ben bunun ehli olarak, Cüneyd-i Bağdâdi ve İbn-i Atâ'dan başkasını görmedim..."
Ebü'l-Hüseyin Muhammed bin Îsâ bin Hâkan da "O, gece ve gündüz iki saat uyurdu" buyurmuştur.
Abdullah bin Muhammed es-Seczi ise onu; "Ben evliyâ arasında ondan daha idrâk ve anlayış sâhibi birini görmedim" diye methetmiştir...
İbn-i Atâ'nın, çok güzel on erkek evlâdı vardı. Bir gün onlarla berâber sefere çıkmıştı.Yolda eşkıyâlar çevirdi. Eşkıyâların reisi, İbn-i Atâ'nın gözü önünde çocuklarını sırayla öldürdü. Çocuklarının her birinin öldürülüşünde gülümsüyordu. Sıra sonuncu çocuğa geldiğinde, çocuk babasına dönerek: "Sen ne kadar şefkatsiz bir babasın. Dokuz yavrunu öldürdükleri hâlde, hiç sesini çıkarmıyorsun ve gülüyorsun" dedi.
İbn-i Atâ oğluna dönerek: "Babasının ciğerpâresi! Bunu yapan zâta bir şey söylenmez ki! Aslında O, biliyor ve görüyor. Dilerse hepsini korumaya da kâdirdir" dedi.
Bunun üzerine eşkıyâ reisinde bir hâl hâsıl oldu ve İbn-i Atâ'ya: "Şâyet bu sözlerini önceden söyleseydin, çocuklardan hiçbirini öldürmezdik" dedi ve oğlunu serbest bıraktı.
İbn-i Atâ bunun üzerine: "Takdir böyle imiş, söyleseydim bile bir şey değişmezdi" dedi.
> "Sen evliyâ ile uğraşma!"
İbn-i Atâ'nın vefâtı şöyle anlatılır:
Hallâc-ı Mansûr'u öldüren vezir, İbn-i Atâ'ya "Hallâc-ı Mansûr hakkında ne dersin?" diye sordu. İbn-i Atâ bu soru üzerine; "Sen kendi işlerine bak, evliyâ ile uğraşma" dedi.
Vezir, Hallâc-ı Mansûr hakkında kötü sözler söylemeye başlayınca, İbn-i Atâ ona, "Sâkin ol! Doğru konuş!" dedi. Buna sinirlenen vezir, İbn-i Atâ'nın dişlerinin sökülmesini ve bunların, başına çakılması için emir verdi. İbn-i Atâ, bu eziyetin tesiriyle vefât etti...