Hanefî Mezhebinin Reîsi: İmam-ı A'zam Ebû Hanîfe

Hanefî mezhebinin reîsi olan İmam-ı a'zam Ebû Hanîfe, fıkıh ilmini, Hammâd’dan, Hammâd da, İbrâhîm-i Neha'îden, bu da, Alkama’dan, Alkama da, Abdullah bin Mes'ûd’dan (radıyallahü anh), bu da Resûl-i ekremden (sallallahü aleyhi ve sellem) almıştır. Ebû Yûsüf, İmâm-ı Muhammed Şeybânî, Züfer bin Hüzeyl ve Hasen bin Ziyâd, hep İmâm-ı a'zamın talebeleridir. Bunlardan imam-ı Muhammed, din bilgilerinde, bin kadar kitap yazmıştır. Hicretin 135 senesinde tevellüd, 189 [m. 805] da Rey şehrinde vefât etmiştir. Talebesinden olan İmam-ı Şâfi'înin annesini nikâh ettiği için, ölünce, bu kitapları, İmam-ı Şâfi'îye miras kalarak, İmam-ı Şâfi'înin bilgisinin artmasına hizmet etmiştir. Bunun için, İmam-ı Şâfi'î, (Yemin ederim ki, fıkıh bilgim İmam-ı Muhammedin kitaplarını okumakla arttı. Fıkıh bilgisini derinleştirmek isteyen, Ebû Hanîfenin talebesi ile berâber bulunsun) dedi. Bir kere de, (Bütün Müslümanlar, İmâm-ı a'zamın ev halkı, çoluk çocuğu gibidir) buyurdu. Yâni bir adam çoluk çocuğunun nafakasını kazandığı gibi, İmâm-ı a'zam da, insanların, işlerinde muhtaç oldukları din bilgilerini meydana çıkarmayı kendi üzerine almış, herkesi güç bir şeyden kurtarmıştır.

İmâm-ı a'zam Ebû Hanîfe fıkıh bilgilerini toplayarak, kısımlara, kollara ayırdığı ve üsûller, metodlar koyduğu gibi, Resûlullahın ve Eshâb-ı kirâmın bildirdiği îtikat, îman bilgilerini de topladı ve yüzlerce talebesine bildirdi. Talebesinden, (ilm-i kelâm) yâni îman bilgileri mütehassısları yetişti. Bunlardan İmam-ı Muhammed Şeybânînin yetiştirdiklerinden, Ebû Bekr-i Cürcânî meşhûr oldu. Bunun talebesinden de, Ebû Nasr-ı İyâd, kelâm ilminde, Ebû Mensûr-i Mâtürîdîyi yetiştirdi. Ebû Mensûr, İmâm-ı a'zamdan gelen kelâm bilgilerini kitaplara yazdı. Yoldan sapmış olanlarla çarpışarak, Ehl-i sünnet îtikatını kuvvetlendirdi. Her tarafa yaydı. 333 senesinde, Semerkand'da vefât etti. Bu büyük âlim ile Ebül-Hasen-i Eş'arî adındaki âlime, Ehl-i sünnetin (îtikatta mezhep imamları) denir.