İbni Emîr Hâc

Bir müctehidin sözü ile amel etmek ve ihtiyaç olunca, başka bir müctehidi taklit etmek lâzımdır. Belli bir hâdise ile karşılaşılınca, bunun nasıl yapılacağı sorulur. Bu iş hakkında, bir müctehidin sözü biliniyorsa, o işi bu söze uyarak yapmak vâcip olur. Zaruret halinde taklit gerektiği gibi, ihtiyaç halinde de taklit gerekir.

Bir farzı yapmanın veya bir haramdan sakınmanın imkânsız veya meşakkatli, güç olması durumunda, önce kendi mezhebimizde çare aranır. Kendi mezhebimizde çare yoksa diğer üç mezhebe bakılır. Hangi mezhepte çare varsa, o iş için, o konuda o mezhep taklit edilir. Bu konuda muteber kitaplardaki bilgiler şöyledir:

Zaruret olsa da, olmasa da, harac [zorluk, sıkıntı] olduğu zaman, diğer üç mezhepten biri taklit edilir. Bir Hanefi'nin kendi mezhebine göre yapamadığı bir işi yapabilmesi için, Şafii'yi taklit etmesinde bir mahzur yoktur. Âlimlerimiz, zaruret olunca, Maliki'ye göre fetva verdi. Bir mesele Hanefi'de bildirilmemişse, Maliki taklit olunur. Şafii âlimleri, kendi mezheplerinde yapılması güç olan şeylerin, Hanefi'ye göre yapılmasına fetva vermişlerdir...

Abdest ve gusülde, başka mezhebi taklit etmek için, o mezhebin o konudaki şartlarına da, mümkün olduğu kadar uymak gerekir. Sebepsiz uymazsa, taklit caiz olmaz. Kendi mezhebine uymayan işi yaptıktan sonra bile, taklit yapmak caiz olur. İmam-ı Ebu Yusuf'a, cumayı kıldıktan sonra, abdest aldığı suyun necis olduğunu söylediler. O da, (Şafii kardeşlerimize göre, guslümüz sahihtir) buyurdu. Müctehid, müctehidi taklit edemez. Bir müctehid olan İmam-ı Ebu Yusuf'un ictihadı, burada İmam-ı Şafii'ye uygun gelmiştir.

Bir işi bir mezhebe göre yaparken, başka bir mezhebi de taklit etmek gerekiyorsa, iki mezhepte de bâtıl olacak bir şey yapmamak şarttır. Mesela abdestte, Şâfii'yi taklit ederek uzuvlarını ovmayan kimse, kadına eli dokununca, Maliki'ye göre abdest bozulmaz diyerek namaz kılsa, bu namazı bâtıl olur, çünkü kadına dokunduğu için Şafii'ye göre, uzuvlarını ovmadığı için de Maliki'ye göre abdesti sahih değildir.