Kadı Iyâd Hazretleri Ve Dürüst Genç

"Bu kesenin içinde 900 altın vardı, şimdi ise 800 altın var, yani sen 100 altınını içinden zaten almışsın." Genç, "Ben içinde altın olduğunu dahi bilmiyordum, hiç açmadan olduğu gibi size getirdim" dediyse de tüccar kabul etmez, sen 100 altını almışsın, daha başka şey vermem der.
Bunun üzerine genç, Kadı Iyâd hazretlerine gider ve olayı anlatır, kendisine hırsızlık ithamında bulunduğu için davacı olduğunu söyler. Kadı Iyâd hazretleri tüccarı söz konusu torbayla beraber yanına gelmesi için çağırtır. Tüccar gelir. Kadı Iyâd'ın, olayı anlat demesi üzerine, gence yalan söylediği gibi, Kadı'ya da yine aynı şekilde anlatır. Torba da önceden 900 altın bulunduğunu, şimdi ise 800 altın olduğunu, dolayısıyla gencin içinden 100 altını almış olduğunu söyler. Kadı, tüccara, (Genç, torbayı açılmamış şekilde mi sana getirdi? Senin diktiğin şekilde mi dikili idi?) diye sorunca, tüccar, (Evet, özel dikmiştim, ama bana gelen torba açıktı) der. Bunun üzerine Kadı Iyâd hazretleri kararını şöyle açıklar:"Gencin ve tüccarın beyanlarından, bulunan torbanın tüccarın kaybettiği torba olmadığı, gencin bulduğu torbanın başkasına ait bir torba olduğu anlaşılmıştır. Dolayısıyla torbanın içindeki 800 altınla gence iade edilmesine, ikinci bir iddia sahibi çıkana kadar gençte kalmasına, böyle birisi çıkmazsa torbanın gence verilmesine karar verilmiştir."
Tüccar kıpkırmızı olur ve:"Kadı efendi, suçlu benim, olay gencin anlattığı gibiydi, 100 altını vermemek için şeytana uyup bu fesatlığı yaptım, yalan söyledim" der. Tüccarın itirafı üzerine Kadı son kararını açıklar:
"Torbadaki 800 altının gence verilmesine karar verilmiştir. Bunun 100 altını vaad edilen hediyedir. 700 altını da, kendisine yapılan iftira ve hırsızlık ithamından dolayı tazminattır."
Torba salih gence teslim edilir. Fakat genç, ben hakkımdan vazgeçiyorum, hediyemi alsam yeter der.