Kalb bütün âzâların başıdır. O iyi olursa bütün âzâlar iyi olur. Allahü teâlâ; "Yâ eyyühellezine âmenû" buyurdu. "Yâ" ile kalbe, "Eyyû" ile rûha. "Ha" ile nefse buyurur. Sanki; "Ey kalb huzûra gel, ey rûh rü'yete gel, ey nefs hizmete gel" buyurur.

Kalb hastalıklarından biri riyadır. Riya, âhıret amellerini yaparak, âhıret yolunda olduğunu göstererek, dünyâ arzularına kavuşmak demektir. Bunun üstünde küfür ve itikâdda bidat vardır. Bunlar diğer kalb âfetlerinin en kötüleridir. Onun için riyaya şirk-i asgar (küçük şirk) denilmiştir.

Bilhassa ücret karşılığı Kur'ân-ı kerim okumaktan çok sakınmalıdır. Aldığı ücret haram olduğu gibi, dünyâ için okuduğu için de âsi, günahkâr olur. Riya sahibi, ameli ile halkın meylini kendisine çekmeye çalışır. "Oruç bizi zayıflattı", "Çok az yemek yedim" gibi sözlerle, dünyâya meyletmediğini, ibâdete düşkün olup, zühd ve takvâ sahibi olduğunu söylemeye çalışır. "Sofi" desinler diye, onların giydiği kalın elbiselerden giyer, kısa, yamalı ve eski elbise giyer. Başkalarının onu bu hâliyle sevmelerini ister. Bazıları da, başkasına gösteriş için güzel elbiseler giyer, evinde giydiği elbise ile başkalarının yanına çıkmaz. Vaaz edenler, Kur'ân-ı kerim okuyanlar, seslerini insanlara beğendirmek için ince ve hazin bir şekilde çıkarırlar. "Kur'ân ezberledim" demek ve başkalarının doğru sözünü reddetmek de riyadır.

Kalb hastalıklarından biri de haseddir. Hased; kıskanmak, çekememek demektir. Allahü teâlânın ihsân ettiği nimetin bir kimseden çıkmasını istemektir. Bu; sıhhat, mal, evlâd, ilim, reislik, makam ve mansıp gibi şeylerde olur. Faydası olmayan, zararlı olan bir şeyin, din kardeşinden ayrılmasını istemek hased olmaz, gayret olur. İlmini, mal-mevki ele geçirmek, günah işlemek için kullanan din adamından, ilmin gitmesini istemek gayret olur. Malını haram işlemek zulmetmek, İslâmiyeti yıkmak için, bidati ve günahları yaymak için kullananın malının yok olmasını istemek de hased olmaz, din gayreti olur. Din kardeşindeki nimetlerin onda olduğu gibi kendisinde de olmasını istemek hased olmaz, gıpta, imrenmek olur.