Keşfî Cafer Efendi

"Doğruluk vesiledir, affetmek fazilettir. Cömertlik iyi huydur, şeref meziyettir. Kararlı olmak metâdır (Sâhip olunan maldır), kararsız olmak ise zayi olmaktır. Vefâkârlık fazilet, sevgi rahmettir, ismet, nimet; ihsân ise fazilettir. Akıl ziynet, ahmaklık çirkindir. Doğruluk emânet, yalancılık hıyânettir, insaf rahatlık, şer küstahlıktır. Cömertlik riyaset, mülk siyâsettir. Emânet imândandır, güler yüzlülük ihsândır. Fikir gerçeği gösterir. Doğruluk kurtarır, yalan felâkete sürükler. Kanâat insanı zengin yapar, zenginlik azdırır. Fakirlik unutturur. Dünya aldatır, şehvet kandırır. Lezzet oyalar, nefsin arzuları alçaktır. Haset yıpratır, nefret çökertir."

"Yakin ibâdet, iyilik efendilik, şükür ziyâdelik, fikir ibâdet, aza kanâat zühd sahibi olmak, işler tecrübe ile olur. İlim anlamakla, anlamak zekâ ile, fetânet basiretle, düşünce rey ile (görüşle), görüş fikirle, muvaffakiyet azimkârlıkla, azimkârlık tecrübe ile, fazilet güçlüklerle, sevap meşakkat ile olur."

"Kendini beğenmek helak olmak, riyakârlık şirk koşmak, cehâlet ölüm, tembellik ziyandır. Şehvetler âfet, lezzetler ifsattır."

"Akıllı kimse, günahlarını tövbe ile örtendir. Cömert, kötülük yapana iyilikle karşılık verendir."
"İlim; güzel bir mirâs, umûmi bir ni'mettir, insaf, ihtilâfı giderir, ülfeti getirir."

"Adâlet; imânın başıdır, ihsânın birleştiği noktadır ve imânın en yüksek mertebesidir."

"Âlim; sözü, işine uygun olandır. Âlim ilme doymaz."

"Takvâ sahibi kimse, nefsi nezih, ahlâkı yüce olandır. Zühd sahibi olmak, takvâ sahibi olan kişilerin zinetidir, gece ibâdeti yapanların tabiatıdır. Takvâ sahibi olmak ise, dinin meyvesi, yakinen inanmanın alâmetidir."

"Hikmet; akılların bahçesi, ermişlerin mesiresidir (gezinti yeridir)."

"Akıllı; şehvetten uzaklaşan, âhireti dünyâ ile değişmeyendir. Akıllı, yalnız ihtiyâcı kadar ve hüccetle konuşur, sâdece âhiretinin ıslâhı için çalışır.

"Câhil; dayakla uslanmaz, nasihatlerden payını almaz."