Riyadan Ve Gösterişten Kurtulanlar Ihlaslıdır
En faydalı korku, insanı günahlardan, Allahü teâlânın beğenmediği şeylerden alıkoyan, kaçırılan âhiret işlerine üzüntüyü çoğaltan, onu, kalan ömrü ve son nefesindeki durumu hakkında düşünmeye sevk eden korkudur.
En faydalı ümit, sâlih amel yapmayı kolaylaştırandır. Hak olan iş, insanlara adâletle muâmele, insanın kendisi için istemediğini başkaları için de istememesi, kendisinden aşağıda olanın hak olan sözünü kabul etmesidir.
En faydalı doğru söz, Allahü teâlânın rızâsı için nefsinin ayıplarını kabul ve tasdik etmektir.
En faydalı ihlâs, riyadan ve gösterişten kurtulmaktır.
En faydalı hayâ, hoşuna giden bir şeyi Allahü teâlâdan isteyip, sonra da, O'nun rızâsına uygun olmayan işi yapmamaktır.
En faydalı şükür, yapılan günahları Allahü teâlânın gizleyip, hiçbir kuluna bildirmediğini, bilmektir.
En tehlikeli günah, kişinin Allahü teâlâ ve Resûlünün (sallallahü aleyhi ve sellem) bildirdiği şekilde değil de, kendi kafasına göre, böyle yaparsam, Allahü teâlâ benden râzı olur deyip, hâlbuki Allah ve Resûlünün emirlerine muhalif olan bir işi yapmasıdır. Bu bakımdan Resûlullahın bildirdiği şekilde ibâdet ve tâatte bulunmak lâzımdır. Bu da İslâmiyeti öğrenmekle mümkündür. Dinini lâzım olduğu kadar öğrenmeyen kimse, dini vazifelerini yaparken kendi kafasına göre dinini yaşamaktan kurtulamaz. Bu ise, insanı, huzûr-u ilâhide mesûl olmaya götürür. İnsanın günahından korkması tâat (Allahü teâlânın beğendiği bir şey), korkmaması ise masiyettir (günahtır). En şiddetli günah, bir masiyetin masiyet olduğunu bilmemektir! Bundan daha kötüsü de, masiyet olan bir şeyi, tâat olarak bilmektir. Onun için dini bilgileri lâzım olduğu kadar mutlaka bilmek lâzımdır.
"Bir kimse bir günahı yapıp, sonra onu gözünün önüne getirip, ölünceye kadar, 'Ben Rabbimin emrine niçin karşı geldim, niçin bu günahı işledim' diye pişman olup, bir daha öyle bir günaha dönmemesidir" buyurdu. İşte bu, tövbe-i nasûh, yani bir daha günaha dönmemek üzere yapılan tövbedir.