Rumeli Velîlerinden Sofyalı Bâlî Efendi
Küçük yaştan itibâren ilim öğrenmeye başlayan Bâli Efendi, Sofya ve İstanbul'da ilim tahsil etti. İstanbul'da Kâsım Çelebi'nin hizmetine girdi. Kısa zamanda kemâle gelip olgunlaşan Bâli Efendi, ahlâkta güzel, amelde gayretli, ilimde üstün oldu. On binden fazla talebesi arasında, en meşhûr ikisi; Kurd Efendi ve Nûreddinzâde Muslihuddin Efendilerdi. Yavuz Sultan Selim Hanın kâdıaskerlerinden Sarıgürz Nûreddin Hamzâ Efendiye de mektuplar yazıp nasihat ederdi. Bir nasihatinde şöyle buyurdu:
Ey oğul! Devamlı cömert ol. Allahü teâlânın sana rızık olarak verdiği şeylerde cömert ol. Cimrilikten, hasedden, kin ve hileden sakın. Çünkü, cimri ve hasedci kimsenin yeri Cehennem'dir. Hiçbir zaman hâlini insanlara açma. Zâhirini süsleme. Çünkü zâhirini süslemek, bâtının harâb olmasındandır. Rızık konusunda Allahü teâlânın vaatlerine güven. Çünkü Allahü teâlâ, her canlının rızkını vereceğine dâir kefil oldu. İnsanlardan hiçbir şey bekleme. Hakkı söyle. Mahlûkâttan hiçbirisine meyletme. Mâlâyâniyi terk et..."
Hayâtını İslâm dininin emir ve yasaklarını öğrenmek ve insanlara anlatmakla geçiren Sofyalı Bâli Efendi, Sofya yakınındaki Salâhiyye'de vefât etti ve orada defnedildi. Vefat ederken şu beyti söylemiştir:
"Hûr-ı in'in düşme dâm-ı zülfüne zâhid gibi/Geç hevâsından behiştin maksad-ı Aksayı gör!" Yâni: "Cennet hûrilerinin zülfünün tuzağına düşme. Cennet'in nimetlerine de bakma, asıl maksadı gör. Allahü teâlânın rızâsını gözet!"
ALTINLAR KADIYA TESLİM EDİLDİ
Bu mübarek zatın kabri kazılırken, bir küp altın çıkarıldı. Hepsi de kâdıya teslim edildi. Uçlardaki derviş gâzilerin her halleriyle yakinen ilgilenen zamanın pâdişahı Kânûni Sultan Süleymân Hana durum arz edildi. Mezarından çıkan altınlarla kabri üzerinde bir dergâh ve câmi yapılmasını emretti. Bu işle Fâtih Sultan Mehmed Han devri âlimlerinden Ali Kuşçu'nun torunu Sofya kâdısı Abdurrahmân bin Abdülaziz Efendi'yi vazifelendirdi. Sonunda güzel bir dergâh ile zarif bir câmi inşâ edildi.