Yahyâ Îdilî

Fâite namâzları olan, ya'ni özür ile kaçırıp, kazâya kalmış namâzları bulunan bir kimse, bunları imâ ile de kılmaya gücü yeter iken kılmamış ise, öleceği zamân, kefâretinin iskât edilmesi için vasıyyet etmesi vâcibdir. Kazâya gücü yetmemiş ise, vasıyyet etmesi lâzım olmaz. Ramezân-ı şerifte oruç yiyen misâfir ve hasta da, kazâ edecek zamân bulmadan ölürse, vasıyyet etmeleri lâzım gelmez. Allahü teâlâ, bunların özürlerini kabûl eder. Hastanın kefâretlerinin iskâtı, öldükten sonra velisi tarafından yapılır. Ölmeden önce yapılmaz. Diri insanın, kendi için iskât yaptırması câiz değildir. Üzerinde Allahü teâlânın hakkı veyâ kul hakkı bulunan kimsenin, iki şâhid yanında vasıyyet söylemesi veyâ yazmış olduğunu bunlara okuması vâcibdir. Üzerinde hak bulunmayanın vasıyyet etmesi müstehabdır.

Kefâret iskâti için vasıyyet eden meyyitin velisi, ya'ni mirâsını yerlerine sarf için vasıyyet ettiği vasisi, vasi yoksa vârisi olan kimse, mirâsın üçte birinden, her bir vakit namâz için ve vitir namâzı için ve kazâ edilmesi lâzım olan bir günlük oruç için, birer fıtra miktârı, ya'ni yarım sâ' [beşyüzyirmi dirhem veyâ binyediyüzelli gram] buğdayı fakirlere [veyâ fakirlerin vekillerine] fidye olarak sadaka verir...

VASIYYET ETMEDİ İSE!..

Vasıyyet etmedi ise, velinin kefâret iskâtı yapması, Hanefide lâzım olmaz. Kul hakkını, vasıyyet olmasa da, meyyitin bıraktığı maldan velinin ödemesi, her mezhebde lâzımdır. Hattâ alacaklılar, mirâsı ele geçirince, mahkemesiz alabilirler. Kazâya kalan oruçların fidyesini, ya'ni mal ile ödenmesini vasıyyet etti ise, bunu yerine getirmek vâcibdir. Çünkü, İslâmiyyet emretmektedir. Vasıyyet etmedi ise, vârisi kendi malı ile yapabilir. Namâzı vasıyyet etti ise, namâz fidyesini vermek vâcib değil, câiz olur. Bu son ikisi kabûl olmaz ise, hiç olmazsa sadaka sevâbı hâsıl olup, günâhlarını temizlemeye yardım eder...