Ahmed Bin Kasım Bûnî

Akıl ile anlaşılan şeyler, his uzuvları ile anlaşılanların üstünde olduğu ve bunların yanlışını çıkardığı gibi, akıl da Peygamberlik makamında anlaşılan şeyleri kavramakdan acizdir. İnanmaktan başka çaresi yoktur. Akıl, his kuvveti ile anlaşılabilen veya hissedilenlere benzeyen ve onlara bağlılıkları bulunan şeyleri birbirleri ile ölçerek, iyilerini kötülerinden ayırmaya yarayan bir alettir. Böyle şeylere bağlılıkları olmayan varlıklara eremeyeceğinden şaşırıp kalır. O hâlde, Peygamberlerin "aleyhimüssalâtü vesselâm" bildirdikleri şeylere akla danışmaksızın inanmaktan başka çare yoktur. Peygamberlerin, aklın dışında ve üstünde bulunan sözlerini akla danışmaya kalkışmak, akla aykırı bir iş olur. Gecenin koyu karanlığında bilinmeyen yerlerde, pervasızca yürümeye ve engin denizde, acemi kaptanın, pusulasız yol almasına benzer ki, her an uçuruma, girdaba düşebilirler. Din-i islâmda aklın ermediği şeyler çoktur, fakat akla uymayan bir şey yoktur.
Ahiret bilgileri ve Allahü teâlânın beğenip beğenmediği şeyler ve Ona ibadet şekilleri eğer aklın çerçevesi içinde olsalardı ve akıl ile doğru olarak bilinebilselerdi, binlerce Peygamberin gönderilmesine lüzum kalmazdı. İnsanlar dünya ve ahiret saadetini kendileri görebilir, bulabilirdi ve Allahü teâlâ, haşa Peygamberleri boş yere ve lüzumsuz göndermiş olurdu. Hiçbir akıl, ahiret bilgilerini bulamayacağı, çözemeyeceği içindir ki, Allahü teâlâ her asırda, dünyanın her tarafına Peygamber göndermiş ve en son ve kıyamete kadar değiştirmemek üzere Peygamber olarak Muhammed aleyhisselâmı göndermiştir.
Bütün Peygamberler akıl ile bulunacak dünya işlerine dokunmayıp, yalnız bunları araştırmak, bulup faydalanmak için çalışmayı emir ve teşvik buyurmuş, kendileri dünya işlerinden her birinin, insanları ebedi saadete ve felakete nasıl sürükleyebileceklerini anlatmış ve Allahü teâlânın beğendiği ve beğenmediği şeyleri açık olarak bildirmişlerdir...