Muallim Naci
Yaşadığı dönemde, Recaizade Ekrem ekolüne karşı klasik edebiyatı savunan Muallim Naci, aruzu ustalıkla kullandı. Servet-i Fünûncuları etkiledi. Şiirinin yanında edebiyat tarihi ve sözlük çalışmalarıyla da ilgi çekti. Yazdığı "Lügat-ı Naci" isimli eser, Türk edebiyatının temel taşlarındandır. Ertuğrul Gazi için yazdığı şiiri Sultan Abdülhamid Han çok beğenmiş ve onu taltif etmiştir.
Naci'nin ismi, Türk edebiyatında, 1880'den sonra duyulmuş ve kısa zamanda üne ulaşmıştır. Bu hızlı ve yaygın ünde, şiirdeki eski-yeni mücadelesinin en şiddetli safhasına -eski edebiyat taraftarlarının lideri olarak- adının geniş gürültülerle karışmış olmasının da payı büyüktür. Eski nazmın tekniğini iyi bilen ve ona kuvvetle hâkim olan Naci'nin bu teknikle yazdığı şiirlerin sayısı, Batı'nın tesirinde yazdığı şiirlerin sayısından çoktur...
Fransızca'dan tercümeler yaptı
Muallim Naci, Fransız edebiyatını tanıdıktan sonra Fransızca'dan tercümeler yapmış ve bir de piyes yazmıştır. Türk edebiyatının kökten değil, kısmi bir şekilde modernleştirilmesine taraftar olduğunu söyleyen Naci, bu düşünce ile batılı tarzda da şiir denemeleri yapmış ve başarılı örnekler de vermiştir...
II. Abdülhamid'in vakanüvisliğinde de bulunan Muallim Naci, 11 Nisan 1893'te, İstanbul'da vefat etti. Muallim Naci, son nefesinde şunları söylemiştir:
"Hakperestim, arz-ı ihlas ettiğim dergah bir
Bir nefes tevhidden ayrılmadım Allah bir..."