Mudurnulu Mehmed Efendi
Cömertlik, elde var olanı, ondan mahrum olana ikrâm etmektir. Cömertliğin zirvesi ise "isâr"dır. Îsârın en güzel târifi, şu âyet-i kerimelerde verilmektedir:
"Onlar kendileri de muhtaç oldukları hâlde yiyeceklerini yoksula, yetime ve esire yedirirler: [Biz sizi sâdece Allah rızâsı için yediriyoruz, sizden ne bir karşılık ne de bir teşekkür bekliyoruz. Biz, çetin ve belâlı bir günde Rabbimizden (O'nun azâbına uğramaktan) korkarız] (derler). İşte bu yüzden Allah, onları o günün fenâlığından esirger; (yüzlerine) parlaklık, (gönüllerine) sevinç verir." (el-İnsân, 8-11)
Cömertlik, imandan gelen bir merhamet mahsûlüdür. Merhamet ise, başkalarının mahrûmiyetini telâfi için onların yardımına koşmaktır. Lâkin cömertlik yerli yersiz saçıp savurmak da değildir. Allah'ın kullarına, dikkatlice ve nimetin kıymetini bilerek ihsanda bulunmaktır. Nitekim Cenâb-ı Hak bu hususta şu ölçüyü koymuştur:
"Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün elini açıp tutumsuz da olma! Sonra kınanır, (kaybettiklerinin) hasretini çeker durursun." (el-İsrâ, 29)
Cömertlik, Allah'ın sıfatlarından biridir. Zirâ O'nun bir ismi de "kerem ve ihsânı bol, sonsuz cömert" mânâsındaki "Kerim"dir. Ayrıca Rahmân, Rahim, Vehhâb, Latif, Tevvâb, Gaffâr, Afüvv, Raûf ve Hâdi gibi ilâhi sıfatlar da Allah'ın cömertliğini farklı yönlerden ifâde etmektedir. Peygamber efendimiz (sallallahü aleyhi ve sellem) hadis-i şeriflerde şöyle buyurdu:
"Allahü teâlâ Cevâd'dır, yani cömert ve ihsan sâhibidir, bu sebeple cömertliği sever. Yine O, güzel ahlâkı sever, kötü ahlâktan da hoşlanmaz."
"Şüphesiz Allah, Tayyib'dir, güzel ve hoş olanı sever; Tâhir'dir, temizliği sever; Kerim'dir, keremi sever; Cevâd'dır, cömertliği sever…"
Bir mübarek zat vefat ediyormuş. Çok sevdiği biri ziyaretine gitmiş ve o zat tam sekerat halindeyken, içinden geçirmiş ki, "Ya Rabbi, bu mübarek kulun cömert insandı. Bunun canını kolay al, zahmet çekmesin." Mübarek zat gözünü açmış ve "Kim bana bu duayı yaptı?" demiş. O kimse "Ben ettim" deyince buyurmuş ki; Melek-ül mevt dedi ki: "Korkma! Biz cömertlerin canını asân alırız."