Muhammed Es’ad “es’ad Erbilî”
Es'ad Efendi, 1875 senesinde Hicaz'a giderek hac vazifesini yerine getirdi. Hac dönüşünde hocasının vefâtı üzerine İstanbul'a geldi. Erbil'deki emlâkını satarak Erenköy'de bir köşk satın alıp dostları ile oturdu.
Es'ad Erbili, İzmir Menemen'de meydana gelen hâdiselerle ilgisi olduğu iddiâ edilerek Menemen'e gönderildi. Orada iken rahatsızlığı sebebiyle askeri hastaneye kaldırıldı. Fakat hastalığı gittikçe fazlalaştı. Nihayet 4 Mart 1931'de Menemen'de vefât etti ve orada defnedildi.
Es'ad Efendi diyor ki: İki mes'ele hakkında şüphem vardı. İmam-ı Rabbani hazretlerinin Mektûbat'ını okuyunca bu şüphelerim zail oldu:
1) Tarikatte asıl olan tam anlamıyla sünnete bağlanmak olduğuna göre, bazı tarikatlerde riyazat yapmadan manevi yükseliş nasıl olabilir? Bu sorunun cevabını İmâm-ı Rabbani'nin Mektûbat'ında buldum. "Karnın, temiz ve helal yiyecekle doyarsa fikirde havatır olmaz. Zikir, fikir, rahat ve huzurlu olur. Fakat nefsin hakkı verilmezse huzûra mani
olabilir..."
2) Fena-yı kalbden sonra kalbe havatır nasıl gelebilir?
Bunun cevabını da "Kalb fena bulduktan sonra kalbe gelen havatır kalbe zarar vermez, aksine kalb vazifesini yapmaya devam eder" hükmünde buldum.
"Şâyân-ı kabul amelim varsa!"
Es'ad Erbili vefatına yakın şunları söylemiştir:
"İntisâbımın ilk yıllarında gönlüme: 'Yâ Rabb'i! Huzur-u ilâhi'ne çıplak olarak geleyim. Şâyân-ı kabul amelim varsa onları günahkâr kullarına bağışlayayım' şeklinde bir duygu gelmişti. Şimdi de aynı duygularla doluyum..."