Seyyid Ali Hemedânî

Ey aziz! Ahi (kardeşlik) sözü halk arasında kullanılan bir lafızdır. Bunun yüksek bir mânâsı ve geniş bir hakikati vardır. Tasavvuf ehli kardeşliği üç mertebede açıklamışlardır. Birincisi, anne ve babası bir olan kimseler. İkincisi müminlerin kardeşliğidir. Üçüncü mertebe ise gönül ehli ve hakikate erenler arasındaki kardeşliktir. Bu makâma fütüvvet denir. Bir kimse cömertlikle, af, emânete riâyet, şefkât ve hilm (yumuşak huyluluk), tevâzu ve takvâ ile vasıflanırsa, fütüvvet ehli böyle kimseye (ahi) kardeş adı vermişlerdir. Fütüvvet her ne kadar fakr makâmından bir makam ise de bütün makamların aslıdır. Bütün makamlar ona bağlıdır. Bütün insâni olgunlukların aslı fütüvvete bağlıdır. Çünkü bu bütün dereceleri ve mekârim-i ahlâkı, üstün ahlâkı şâmildir.
Hakikate eren büyükler, meşâyıh-ı kirâm, fütüvvetin hakikati hakkında çok söz söylemişlerdir.
Hasan-ı Basri kuddise sirruh; "Fütüvvet, Rabbin için nefsine düşman olmandır" buyurdu.
Hâris-i Muhâsibi ise; "Fütüvvet herkese insaflı davranmayı kendine vazife bilmek, kimseden insaf beklememektir" buyurdu.
Cüneyd-i Bağdâdi; "Fütüvvet, açık elli olmak ve eziyet vermemektir. Yâni fütüvvetin hakikati; hayıra, iyiliğe ve Allahü teâlânın kullarının rahatına vesile olmaktır" buyurdu.

KUL HAKKI İLE İLGİLİ
Hazret-i Ali buyurdu ki: "Fütüvvet dört kısımdır. Gücü yettiği halde affetmek, gadab, kızgınlık ânında yumuşak davranmak, düşmanlığı olduğu halde karşısındakine nasihat etmek, kendi ihtiyâcı olduğu halde başkasına vermek."
Bütün bu buyurulanlardan anlaşıldı ki, fütüvvetin bütün mertebeleri ve şekli kul hakkı ile ilgilidir. Peygamber efendimiz bir hadis-i şerifte; "Kul, Müslüman kardeşinin ihtiyâcını karşıladığı müddetçe Allahü teâlâ da onun ihtiyaçlarını giderir" buyurdu...
***
Ali Hemedâni hazretleri, vefatından kısa bir zaman önce buyurdu ki:
"Bütün mertebelere, yüksek derecelere ve âhiret saâdetlerine kavuşmak, tâatlar ile ibâdet ve kulluk ağacının meyveleri ile ele geçer."