Takıyyüddîn Cerâ'î

Ölümün her an geleceğini düşünmelidir. Sıhhatin, gençliğin ölüme mani olmadıklarını unutmamalıdır. Çocuklardaki ve gençlerdeki ölüm sayısının yaşlılardaki ölüm sayısından çok olduğunu istatistikler göstermektedir. Çok hastaların iyi olup yaşadıkları, çok sağlam kişilerin çabuk öldükleri her zaman görülmektedir. Tûl-i emel sahibi olmanın zararlarını ve ölümü hâtırlamanın faydalarını öğrenmelidir. Eshâb-ı kirâmdan Bera' bin Âzib diyor ki:

Bir cenâzeyi götürdük. Resûlullah, kabir başına oturdu. Ağlamaya başladı. Mübârek gözyaşları toprağa damladı. Sonra, (Ey kardeşlerim! Hepiniz buna hazırlanınız) buyurdu.

Ömer bin Abdülaziz, bir âlimi görünce, nasihat istedi. O da; şimdi halifesin, istediğin gibi emredersin. Yarın öleceksin, dedi. Biraz daha söyle, deyince; Âdem aleyhisselâma kadar, bütün dedelerin ölümü tattı. Şimdi sıra sana geldi, dedi. Halife, uzun zaman ağladı.

Hadis-i şerifte, (İnsanlara vâiz olarak ölüm yetişir. Zenginlik isteyene, kaza ve kadere iman etmek yetişir) buyuruldu ve (İnsânların en akıllısı, ölümü çok hâtırlayandır. Ölümü çok hâtırlayan insana, dünyada şeref, âhırette yüksek dereceler nasip olur) ve (Allahü teâlâdan hayâ ediniz. Başkalarına kalacak olan şeyleri toplamakla vaktinizi kaybetmeyiniz. Kavuşamıyacağınız şeyleri ele geçirmek için uğraşmayınız. İhtiyâcınızdan fazla binâlar yapmakla hayatınızı harcamayınız) ve (Evlerinizi haram malzeme ile yapmayınız. Dininizin ve dünyanızın harap olmasına sebep olur) ve çok sevdiği Üsâme bin Zeyd'in bir ay sonra ödemek üzere yüz altına bir köle satın aldığını işitince, (Siz buna hayret etmediniz mi? Üsâme tûl-i emel sahibi olmuş) buyurdu. İhtiyâç maddelerinin veresiye de alınmaları câizdir. Bir hadis-i şerifte, (Cennete gitmek isteyen, uzun emel sahibi olmasın. Dünya işleri ile uğraşması ölümü unutturmasın. Haram işlemekte Allahtan hayâ etsin) buyurdu.

Haram olan lezzetlerin içinde yaşamak için uzun emel sahibi olmak haramdır. Mubâhlarla lezzetlenmek için tûl-i emel sahibi olmak, haram değil ise de, iyi değildir. Çok yaşamayı değil, sıhhat ve âfiyet ile yaşamayı istemelidir.